Pełne bezpieczeństwo energetyczne może zapewnić dopiero większa liczba inwestycji w reaktory jądrowe – zarówno konwencjonalne, jak i SMR. Realizacja zaplanowanych i zadeklarowanych projektów jądrowych będzie wymagać m.in. systemowej zmiany podejścia w zakresie pomocy publicznej i strukturalnego wsparcia agencji rządowych – wynika z raportu „Jak zaszczepić atom w Polsce”, opublikowanego przez Baker McKenzie we współpracy z Polityką Insight.


📋 Otwórz i przeczytaj raport bezpośrednio na CIRE >>> Link <<<


Baker McKenzie i Polityka Insight wskazują na analizy uwarunkowań rozwoju energetyki jądrowej w Polsce. Wynika z nich, że w kontekście wyzwań związanych z trwającą transformacją technologiczną i zmieniającym się otoczeniem regulacyjnym budowa elektrowni jądrowych istotnie wzmocni bezpieczeństwo energetyczne Polski. Rozwój energetyki jądrowej wygeneruje również silny impuls do postępu technologicznego poprzez nowe inwestycje, rozwój nauki, tworzenie miejsc pracy oraz budowę przewag konkurencyjnych polskich firm, m.in. w oparciu o konkurencyjne ceny energii dla odbiorców końcowych.

Luka podażowa na rynku energii 

Jak wskazują autorzy raportu, w najbliższych latach pogłębiać się będzie luka podażowa na polskim rynku energii. Przy postępującej utracie konkurencyjności przez elektrownie węglowe oraz spodziewanej konieczności ograniczenia inwestycji w źródła gazowe, Polska może stać się silnie uzależniona od importu energii elektrycznej. Jednocześnie Polska pozostaje wśród państw Europy, w których sektor jądrowy nie jest rozwinięty. Wielkoskalowe elektrownie jądrowe działają w trzynastu krajach UE i mają łącznie ponad 100 GW mocy. W 2021 roku europejskie reaktory wytworzyły ponad 700 TWh energii elektrycznej, odpowiadając tym samym za ponad jedną czwartą całej produkcji w UE.

Zarówno tzw. duży, jak i mały atom jest kluczowy dla powodzenia polskiej transformacji energetycznej. Realizacja projektów jądrowych będzie w długim terminie gwarantować bezpieczeństwo energetyczne Polski i wzmacniać gospodarkę o niezakłóconym dostępie do zero-emisyjnej energii elektrycznej i cieplnej. Nie pytamy już zatem, czy należy rozwijać ten sektor, ale jakie działania są niezbędne, by inwestycje w optymalny sposób odpowiadały na potrzeby polskiej gospodarki i były realizowane w oczekiwanym tempie. Wieloletnie doświadczenie Baker McKenzie przy realizacji projektów atomowych na świecie jednoznacznie wskazuje na konieczność wdrożenia kompleksowych działań w obszarze ekonomicznym, prawnym, społecznym i środowiskowym, z silnym i stabilnym wsparciem państwa. Skoordynowane działania pozwolą na realizację nie tylko inwestycji już przewidzianych w Programie Polskiej Energetyki Jądrowej, ale też scenariuszy odważniejszych, związanych m.in. z zapowiadanym rozwojem modułowych reaktorów jądrowych (SMR) na bezprecedensową skalę – podkreśla Michał Piekarski, partner w Baker McKenzie.

Powodzenie jakichkolwiek inwestycji w polski atom warunkowane jest utrzymaniem na przestrzeni lat politycznej przychylności dla budowy reaktorów. Niezbędne jest też dostarczenie na rynek odpowiednio licznych i wykwalifikowanych pracowników potrzebnych do realizacji i obsługi tego procesu od strony inwestora oraz administracji. Tymczasem już dziś polski sektor jądrowy zmaga się z olbrzymią luką kadrową, co w najlepszym przypadku grozi opóźnieniami w budowie elektrowni. Kluczowym zadaniem będzie też zbudowanie trwałego poparcia społecznego, szczególnie w regionach objętych zakresem planowanych inwestycji. Jego brak lub pominięcie głosu lokalnych społeczności może być znacznie większym wyzwaniem dla jej powodzenia niż zapewnienie finansowania. To ostatnie powinno natomiast gwarantować nie tylko możliwość terminowej budowy reaktorów, ale też ich rentowność po uruchomieniu. Raport zawiera rekomendacje dla decydentów i inwestorów w tym zakresie – mówi Dominik Brodacki, starszy analityk ds. energetycznych Polityki Insight.

Scenariusze określające perspektywy rozwoju energetyki jądrowej

Autorzy raportu wytypowali i porównali trzy scenariusze określające perspektywy rozwoju energetyki jądrowej, które uwzględniają różny zakres krajowych inwestycji.

W minimalnym scenariuszu założono realizację tylko jądrowych projektów konwencjonalnych przewidzianych w Programie Polskiej Energetyki Jądrowej i aktualnie obowiązującej Polityce Energetycznej Polski do 2040 roku. Będą to dwie elektrownie jądrowe o mocy 6 – 9 GW, a w każdej z nich zostaną zamontowane po trzy jednostki typu PWR o mocy ponad 1 GW. Budowa pierwszego reaktora o mocy 1,1 GW może ruszyć w 2026 roku i zakończyć się w 2033 roku.

Scenariusz ten nie zakłada rozwoju tzw. małego atomu (SMR).

W drugim, zbalansowanym scenariuszu uwzględniono budowę w Polsce dodatkowej elektrowni jądrowej w Pątnowie, a także kilka projektów SMR, firmowanych przez największe krajowe grupy kapitałowe.

W trzecim, najbardziej odważnym scenariuszu rozwoju energetyki jądrowej, nazwanym „atomizacją Polski”, oprócz inwestycji wskazanych w dwóch pierwszych scenariuszach założono powstanie nawet kilkudziesięciu SMR-ów, wybudowanych zarówno przez duże grupy kapitałowe, jak też przez mniejszych inwestorów polskich i zagranicznych. Powodzenie każdego z tych scenariuszy wymaga m.in. kontynuacji kluczowych założeń polityki energetycznej na przestrzeni lat i utrzymania przychylnej polityki UE wobec atomu. 

Autorzy raportu „Jak zaszczepić atom w Polsce” wskazują jednocześnie, że każdy ze scenariuszy rodzi też inne wyzwania w warstwie prawnej. O ile scenariusz bazowy może opierać się o obowiązujące dziś przepisy, o tyle pełnoskalowa „atomizacja Polski” nie będzie możliwa bez dedykowanych ram prawnych dla SMR-ów, promujących i ułatwiających ich rozwój.