Dynamiczny rozwój odnawialnych źródeł energii na terenie Polski, w którym największy udział ma PGE Polska Grupa Energetyczna, wymusza na energetyce węglowej konieczność utrzymania dużej elastyczności pracy poszczególnych bloków energetycznych, w tym możliwości ich szybkiego uruchomiania w sytuacjach otrzymania od operatora krajowego systemu elektroenergetycznego dyspozycji zwiększenia mocy. Wobec coraz większej ilości energii z wiatru i słońca w systemie energetycznym od elektrowni węglowych wymaga się częstego zmniejszania mocy wytwórczych oraz ich zwiększania w sytuacjach, gdy ze względu na warunki atmosferyczne odnawialne źródła energii nie mogą pracować z pełną mocą.

Elastyczność pracy bloków węglowych staje się dziś jednym z najważniejszych parametrów i z tego względu Elektrownia Rybnik podjęła decyzję o budowie na swoim terenie kotłowni rozruchowej, która pozwoli jej sprawniej reagować na otrzymywane od operatora dyspozycje zwiększania mocy na blokach energetycznych przebywających w tymczasowym postoju.

Pierwszy etap budowy obejmuje prace ziemne, których elementem jest wykonanie pali pod fundamenty budynku kotłowni oraz komina. Zakończenie prac budowlanych związanych z wykończeniem budynku kotłowni rozruchowej oraz układu wyprowadzenia spalin zaplanowano na koniec marca br. W kolejnych miesiącach zostaną dostarczone główne urządzenia, czyli wytwornice pary oraz palniki dwupaliwowe. Zakończenie całości robót montażowych instalacji technologicznych zaplanowano na sierpień 2023 r. Do tego czasu zrealizowane zostaną również wszystkie prace związane z elektryką i automatyką nowej instalacji.

Po okresie uruchomienia, testowania i rozruchu zamontowanych urządzeń i instalacji nastąpi przekazanie inwestycji obsłudze elektrowni. Wtedy rozpoczną się także pomiary parametrów gwarantowanych, które wykona akredytowana firma pomiarowa.

Zaplanowane prace rozpoczęły się zgodnie z przyjętym harmonogramem – mówi Bernard Ptaszyński, dyrektor Elektrowni Rybnik.

Budowa kotłowni rozruchowej w rybnickiej elektrowni pozwoli na zapewnienie ciągłości dostaw energii, co z kolei przekłada się na utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Inwestycja ułatwi elastyczność całego procesu produkcji energii oraz umożliwi szybkie dostosowanie się do aktualnej sytuacji i potrzeb systemu – dodaje.

Głównymi elementami kotłowni rozruchowej będą dwie wytwornice pary. Ich instalacja obniży tzw. minimum techniczne elektrowni, czyli minimalną ilość bloków energetycznych, które muszą stale pracować w elektrowni, aby w razie potrzeby wytworzyć właściwą ilość pary niezbędną do rozruchu kolejnych bloków, które aktualnie będą w postoju. Nowe wytwornice pary dostarczą parę dla potrzeb rozruchu bloków, układów ciepłowniczych oraz grzania mazutu. Wytwornice opalane będą olejem lekkim, a w późniejszym czasie gazem ziemnym. Wyposażone zostaną w układ automatycznej regulacji oraz automatycznego uruchomienia i wyłączenia, co umożliwi ich 24-godzinną pracę bez konieczności nadzoru.

Generalnym realizatorem inwestycji jest Zakład Automatyki Przemysłowej INTEC Sp. z o. o. Głównym podwykonawcą robót budowlanych jest firma UNIBEP S.A., a dostawcą dwóch wytwornic pary jest Viessmann Sp. z o.o.

Departament Komunikacji PGE GiEK

Energa-Operator jest liderem zdalnego opomiarowania w Polsce. Już w najbliższym czasie wypełnimy wymogi  nowelizacji ustawy Prawo energetyczne z dnia 20 maja 2021, osiągając zakładany w niej na 2028 rok 80% poziom zdalnego opomiarowania, znacząco przed wskazanym terminem. Do roku 2026 mamy w planach zamontowanie liczników zdalnego odczytu u wszystkich przyłączonych do naszej sieci dystrybucyjnej uczestników rynku energii elektrycznej – mówi Łukasz Głowacki Dyrektor Departamentu Pomiarów Energa-Operator. 

Zdalny pomiar to filar transformacji energetycznej

Inteligentne liczniki będą niezbędne do prawidłowego bilansowania systemu elektroenergetycznego, w którym wiodącą rolę odgrywają odnawialne źródła energii elektrycznej. Pozwolą m.in. na identyfikowanie zdarzeń sieciowych wymagających reakcji w celu utrzymania ciągłości i jakości świadczenia usług dystrybucji energii elektrycznej. Umożliwią także dokładniejsze prognozowanie zapotrzebowania na energię elektryczną i moc oraz odpowiednie zaplanowanie pracy źródeł wytwórczych. Dzięki temu można będzie sprawnie uzupełnić ewentualny brak mocy przy niesprzyjających do generacji energii z OZE warunkach atmosferycznych lub też ograniczyć wytwarzanie z OZE przy braku popytu na energię elektryczną w danym czasie i na danym obszarze.

Zdalne urządzenia pomiarowe zapewnią też m.in. możliwość monitorowania parametrów dostarczanej energii i powiadomienia operatora o błędach technicznych sieci, takich jak np. brak fazy. Zdalnie realizowane są też już niektóre usługi, takie jak zmiana grupy taryfowej w przypadku zmiany umowy przez klienta.

Niezwykle istotną funkcją zdalnego pomiaru, będzie umożliwienie szerokiego uczestnictwa użytkowników sieci elektroenergetycznej w rynku nowych usług związanych z transformacją energetyczną m.in. tych dotyczących elastyczności sieci, a także powstanie nowych dynamicznych taryf, w których np. cena energii elektrycznej będzie mogła być aktualizowana co godzinę w zależności od aktualnego poziomu jej generacji i zapotrzebowania na nią.

Dwie umowy na liczniki w ostatnim czasie

Energa-Operator zawarła pod koniec ubiegłego roku dwie umowy na dostawy ponad 220 tysięcy liczników 1 fazowych oraz 250 tysięcy 3 fazowych, a także przeszło 23 tysięcy modemów komunikacji zastępczej.

Zamówione w ramach umów urządzenia, których montaż wkrótce się rozpocznie, spełniają najnowsze normy komunikacji z wykorzystaniem linii elektroenergetycznej (PLC – Power Line Communication), zgodne ze standardem PRIME 1.4. Standard ten współtworzony był przez pracowników Energa-Operator na bazie ich innowacyjnego pomysłu.

PRIME (Powerline Intelligent Metering Evolution) Alliance, to międzynarodowa organizacja zrzeszająca m.in. przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, a także największe na świecie przedsiębiorstwa produkujące sprzęt do pomiaru jej zużycia. Celem jej działania jest tworzenie otwartych specyfikacji technicznych umożliwiających, różnym wytwórcom, produkcję urządzeń mogących wzajemnie współdziałać ze sobą w ramach jednej sieci dystrybucyjnej.

Najnowszy opracowany przez PRIME standard 1.4, dzięki wykorzystaniu szerszego pasma do transmisji danych, jest dużo bardziej odporny na ewentualne zakłócenia wprowadzone do sieci przez urządzenia odbiorców, takie jak np. coraz częściej stosowane oświetlenie LED. Liczniki zdalnego odczytu pracujące w tym standardzie wykorzystują 8 kanałów, w których mogą się komunikować, wybierając ten, w którym zakłócenia są najmniejsze. Dodatkowym atutem standardu PRIME 1.4 jest możliwość przesyłania większej ilości informacji.

Największe wyzwanie jeszcze przed nami, ponieważ oczekiwania co do funkcjonowania zdalnej infrastruktury pomiarowej są bardzo wysokie. Celem jest zapewnienie możliwości codziennego przekazywania do Operatora Informacji Rynku Energii kompletu rejestrów, pozyskiwanych z każdego licznika zdalnego odczytu zainstalowanego w sieci Energa-Operator, w czasie rzeczywistym, w granulacji danych godzinowych i minutowych – mówi Ewa Sikora Dyrektor Pionu Usług Dystrybucyjnych Energa-Operator 

Analogiczne wyzwania dotyczą przyjmowania i realizowania zleceń na rzecz klientów Energa-Operator w ciągu minut, w stosunku do obecnie przewidzianego na to czasu, który wynosi od 14 do 30 dni. Dlatego najbliższe lata w obszarze technicznej obsługi odbiorców to okres, w którym będziemy dokonywać transformacji energetycznej obejmującej działalność operacyjną w tym aspekcie funkcjonowania Spółki. Jednocześnie bardzo mocno skupimy się też na tworzeniu standardów, przy jeszcze większej niż do tej pory współpracy z obszarami działalności informatycznej i telekomunikacyjnej. - dodaje Ewa Sikora.

Wdrożenie przez Energa-Operator liczników wykorzystujących standard PRIME 1.4, na tak szeroką skalę, będzie jednym z pierwszych tego typu w Europie.

Inwestycja obejmie budowę nowej stacji 110/15 kV Szczepankowo wraz z powiązaniami.

Nowa stacja przyczyni się do rozwoju energetyki odnawialnej na terenie Poznania i okolic – wzrosną możliwości przyłączenia źródeł OZE.

Pod koniec zeszłego roku Enea Operator przekazała wykonawcy plac budowy, na którym powstaje nowa stacja energetyczna - Główny Punkt Zasilający (GPZ) Szczepankowo. GPZ zlokalizowany będzie w południowo-zachodniej części Poznania, tuż przy węźle drogowym „Krzesiny” na autostradzie A2. Inwestycja obejmuje także budowę linii kablowych wysokiego napięcia 110 kV niezbędnych do zasilenia stacji, jak również budowę powiązań linii średniego napięcia z już istniejąca siecią elektroenergetyczną.

Celem budowy nowej stacji, właśnie w tym rejonie, jest umożliwienie rozwoju energetyki odnawialnej na obszarze Poznania oraz powiatu poznańskiego, gdzie liczba inwestycji OZE dynamicznie rośnie – powiedział Marek Rusakiewicz, p.o. prezesa Enei Operator.

Enea Operator tylko w trzech pierwszych kwartałach 2022 roku przyłączyła ponad 36 tys. odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy ponad 670 MW. Obecnie do sieci Enei Operator przyłączonych jest ponad 150 tys. źródeł rozproszonych o mocy ponad 3,7 GW.

Łączna wartość inwestycji to niemal 26 mln złotych. Przedsięwzięcie zostało objęte dofinasowaniem z Europejskiego Funduszu Spójności w ramach działania  1.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Kwota dofinasowania to ponad 10,6 mln zł.

Zakończenie budowy GPZ Szczepankowo planowane jest na przełomie 2023 i 2024 r.

Pewność zasilania oraz zapewnienie możliwość rozwoju Poznania i aglomeracji poznańskiej są niezwykle istotne dla Enei Operator. W ostatnim czasie na terenie aglomeracji do ruchu wprowadzono nową rozdzielnię sieciową Garaszewo (110 kV) wraz z przebudowanymi liniami wysokiego napięcia 110kV Garaszewo-Żegrze oraz Garaszewo-Starołęka. Dodatkowo dla wsparcia zasilania Miasta Poznania powstały nowe odcinki linii energetycznej 110 kV w celu wyprowadzenia mocy z Stacji Elektroenergetycznej Kromolice relacji Kromolice - Swarzędz i Kromolice – Nagradowice.

Na ukończeniu jest także budowa GPZ Towarowa, powstającego na terenie tzw. Wolnych Torów w Poznaniu. Pod koniec roku 2022 Enea Operator oddała również do użytku przebudowaną stację GPZ Górczyn. Inwestycje te przyczyniają się do zwiększenia wydajności, stabilności i niezawodności dostaw energii elektrycznej oraz zmniejszają ryzyka wystąpienia potencjalnych awarii infrastruktury elektroenergetycznej. Zadanie te realizowane są przy wsparciu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 objęte dofinasowaniem z Europejskiego Funduszu Spójności oraz Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Enea Operator, poprzez inwestycje w Poznaniu oraz w sąsiadujących gminach, systematycznie modernizuje oraz rozbudowuje funkcjonującą sieć elektroenergetyczną unowocześniając cały system zasilania aglomeracji. W ramach programu Poznań2030 spółka realizuje długoterminową strategię poprawy efektywności i niezawodności sieci.

Jak zaznaczył, URE zidentyfikował ponad 30 podmiotów koncesjonowanych, które planuje sprawdzić i do których wyśle lub już wysłał informację o planowanych kontrolach. Według Urzędu, takie kontrole będą prowadzone przez cały rok.

Zgodnie z obowiązującym od końca listopada 2022 r. rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska, wytwórcy energii elektrycznej z węgla kamiennego mają obowiązek utrzymywania zapasów w wysokości trzydobowego zużycia, jeśli paliwo dostarczane jest bezpośrednio ze składowiska kopalni, leżącego nie dalej niż 10 km, a dostawca ma odpowiednie zobowiązania umowne. Jeśli węgiel jest dostarczany koleją, samochodami lub taśmociągami ze składowiska leżącego bliżej niż 10 km od elektrowni, a odległość składowiska od kopalń, które dostarczają łącznie 70 proc. przewidywanego zużycia jest nie większa niż 70 km zapasy mają być 15-dobowe. W innych przypadkach zapasy mają odpowiadać 20-dobowemu zużyciu. Rozporządzenie zawiera formułę do kalkulacji dobowego zużycia.

W przypadku wytwórców ciepła, od 1 czerwca 2023 r. przepisy wprowadzają obowiązek gromadzenia zapasów odpowiadających odpowiednio 3-, 20- i 30-dobowemu zużyciu, kalkulowanemu według wskazanej formuły.